Blog prawniczy
Kiedy przedsiębiorcy przysługują prawa konsumenta
Warunki przysługiwania
Ustawodawca postanowił poszerzyć ochronę przewidzianą dla konsumentów dla podmiotów, które mimo profesjonalnego charakteru działalności, pozostają w pozycji słabszej od drugiej, profesjonalnej, strony umowy. Słabsza pozycja takiego podmiotu wynikać może m.in. z faktu, iż dany przedsiębiorca nie zajmuje się zawodowo tym, czego dotyczy umowa.
Przepisy dotyczące konsumenta stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej.
Wpis do ewidencji może mieć znaczenie dowodowe przy ustalaniu, czy dana czynność ma bezpośredni związek z prowadzoną przez określoną osobę działalnością gospodarczą lub zawodową wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 2 września 2010 r., sygn. akt I ACa 514/10
Mając na uwadze powyższe należy wskazać, iż tym samym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Za nieuzgodnione indywidualnie należy uznać te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. W takim przypadkach ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.
Przepisy Kodeksu Cywilnego zawierają listę postanowień, które w razie wątpliwości powinny być uznane za niedozwolone. Za niedozwolone postanowienia umowne w razie wątpliwości uważa się te, które w szczególności:
- 1. przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy,
- 2. wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie niespełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania,
- 3. pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia,
- 4. nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy,
- 5. przewidują obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta mimo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez jego kontrahenta.
Gwarancja i rękojmia dla przedsiębiorcy
Stosunek gwarancji ma charakter umowny i podlega zasadzie swobody umów. Zakres odpowiedzialności z tytułu gwarancji określany jest z reguły każdorazowo, w zależności od okoliczności, na podstawie treści oświadczenia gwarancyjnego. Udzielenie gwarancji następuje przez złożenie oświadczenia gwarancyjnego, które określa obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy rzecz sprzedana nie ma właściwości określonych w tym oświadczeniu.
Obowiązki gwaranta mogą w szczególności polegać na zwrocie zapłaconej ceny, wymianie rzeczy bądź jej naprawie oraz zapewnieniu innych usług. Jeżeli została udzielona gwarancja co do jakości rzeczy sprzedanej, poczytuje się w razie wątpliwości, że gwarant jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, o ile wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w oświadczeniu gwarancyjnym. Wystawcą gwarancji, może być zarówno sprzedawca, jak i bezpośredni producent lub wytwórca przedmiotu objętego gwarancją. Nie ma wymogu, aby gwarantem był podmiot będący jednocześnie przedsiębiorcą. W przypadku gdy w roli gwaranta występuje producent lub wytwórca przedmiotu sprzedaży, a kupujący nabywa rzecz od podmiotu niebędącego bezpośrednim producentem lub wytwórcą tej rzeczy, stosunek gwarancyjny łączy wówczas kupującego bezpośrednio z producentem lub wytwórcą.
Świadczenie gwarancyjne może polegać na zwrocie ceny zapłaconej, usunięciu wady, wymianie rzeczy, bądź też np. wprowadzeniu do treści gwarancji prawa odstąpienia. Jeśli nie zostało inaczej zastrzeżone w treści gwarancji, wybór świadczenia gwarancyjnego należeć będzie każdorazowo do gwaranta lub do podmiotu, któremu gwarant powierzył wykonanie świadczeń gwarancyjnych.
Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego z mocy prawa, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną. Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:
- 1. nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia,
- 2. nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór,
- 3. nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia,
- 4. została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
Powyżej wymienione kryteria w przedmiocie stwierdzenia wady fizycznej są aktualne zarówno w obrocie konsumenckim, profesjonalnym, jak i powszechnym. Wprowadza pewne dodatkowe kryteria co do jakości rzeczy w obrocie konsumenckim dopiero na późniejszym etapie.
Przy sprzedaży między przedsiębiorcami kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu. Do zachowania powyższego terminu wystarczy wysłanie przed jego upływem zawiadomienia o wadzie. Powyższa zasada w zakresie utraty uprawnienia z tytułu rękojmi nie będzie mieć zastosowania do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej.
Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat, a gdy chodzi o wady nieruchomości – przed upływem pięciu lat od dnia wydania rzeczy kupującemu. Roszczenie o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady.
Prawo odstąpienia od umowy
Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady. Kupujący nie może jednak odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna.
W wyniku nowelizacji przepisów Kodeksu Cywilnego oraz ustawy o prawach konsumenta niektóre ściśle określone przepisy dotyczące konsumenta stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, jeżeli umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego. Istotnym zagadnieniem jest rozstrzygnięcie, jakie konkretne różnice występują między prawami konsumenta a prawami przedsiębiorcy i w jakim zakresie przedsiębiorca może korzystać z szerszych uprawnień przysługujących konsumentom. W razie wątpliwości zachęcamy do odwiedzenia zakładki Kontakt i zweryfikowania ich z zespołem naszych ekspertów.
Szukasz sprawdzonego radcy prawnego?